Analityk – podział na stanowiska ze względu na rolę w firmie

Gdy ktoś pyta mnie, jaki zawód wykonuję, odpowiadam „jestem analitykiem”. Zapewne w tym momencie wielu z Was przywołało skojarzenia związane z tym stanowiskiem. Być może w Waszych głowach pojawiło się również pytanie – analitykiem, ale jakim konkretnie? To trafna refleksja, ponieważ analiza to bardzo rozległa dziedzina. Na rynku możemy znaleźć wiele stanowisk, które w nazwie mają słowo „analityk”.

Co ciekawe, w zależności od branży, a nawet firmy rola analityka może wyglądać zupełnie inaczej. Niejednokrotnie zdarza się, że osoby piastujące tak samo brzmiące stanowisko mają inne obowiązki i vice versa — osoby, które wykonują bardzo podobne zadania, pracują na stanowiskach nazywanych zupełnie odmiennie.

Analityk — podobna rola, wiele imion

Mnogość w nazewnictwie stanowisk analitycznych potrafi zaskoczyć nie tylko osoby spoza branży. Zawężając rozważania do obszaru nowych technologii, często spotykanymi stanowiskami w branży IT są:  

• Analityk Biznesowy 
• Analityk Systemowy  
• Analityk Danych 
• Analityk Business Intelligence 
• Analityk Customer Intelligence  

oraz różnego rodzaju warianty bądź specjalizacje np. Analityk Biznesowo-Systemowy, Analityk Biznesowy IT czy Analityk Procesowy.  

Próba przypisania hermetycznych etykiet i jednoznacznie określonych definicji stanowisk jest dużym wyzwaniem. Oczywiście możemy powołać się na oficjalne definicje proponowane przez instytucje analityczne, ale rynek i praktyka biznesowa pokazują, że takie podziały nie zawsze są odzwierciedleniem rzeczywistości.

W dalszej części artykułu na przykładzie moich doświadczeń przedstawię charakterystyki i indywidualne spostrzeżenia na temat wybranych stanowisk. 

Podział i charakterystyka stanowiska

Zacznijmy od początku — co jest spoiwem tych ról? Bez względu na rolę, jaką pełni analityk w danej firmie, nadrzędnym celem jego pracy jest wspieranie organizacji w prowadzonych projektach.

To, co może zróżnicować wyżej wymienione stanowiska to sposób, w jaki dany analityk będzie wypełniał swoje obowiązki i narzędzia, jakich będzie używał. Jeśli miałabym w jakiś sposób pogrupować stanowiska analityczne, to podzieliłabym je na dwie grupy: 

• Stanowiska związane z rozwojem oprogramowania, 
  
• Stanowiska związane z przetwarzaniem danych.
  

Każdy analityk szuka odpowiedzi na potrzeby biznesowe. Pierwsza grupa będzie tych odpowiedzi szukać wśród interesariuszy i procesów przedsiębiorstwa, a druga w zgromadzonych danych. 

Specjaliści od potrzeb biznesowych – rozwój oprogramowania 

Analiza biznesowo-systemowa (ang. Business Analysis and System Analysis) to wiodąca dziedzina w tej grupie. Jak sama nazwa wskazuje, zaliczamy tutaj: analityka biznesowego, systemowego, procesowego oraz mieszane role analityka biznesowo-systemowego/IT.

Analitycy z tej grupy w swojej pracy skupiają się na identyfikowaniu potrzeb biznesu oraz wypracowywaniu rozwiązań, które przyniosą wartość interesariuszom.

Zostało to dobrze określone w „biblii analityków”, czyli BABOK Guide: „The practice of enabling change in the context of an enterprise by defining needs and recommending solutions that deliver value to stakeholders”.

Analitycy z tej grupy tworzą swego rodzaju „pomost” pomiędzy biznesem a zespołem IT. Dlatego istotne jest, aby z jednej strony posiadali wiedzę na temat aspektów informatycznych (m.in. wytwarzania i inżynierii oprogramowania), a z drugiej ważna i przydatna jest wiedza domenowa, czyli znajomość zagadnień, procesów i terminologii z danego obszaru biznesowego (np. ubezpieczeń, bankowości itp.).

Różnice formalne pomiędzy tymi stanowiskami wyznaczać będzie obszar, w którym będą się specjalizować – bliżej biznesu bądź bliżej IT. 

Analityk Biznesowy

Zajmuje się analizą procesów w organizacji, odkrywaniem potrzeb biznesowych oraz identyfikowaniem i zarządzaniem wymaganiami. Skupia się bardziej na określaniu biznesowych (wysokopoziomowych) potrzeb interesariuszy niż na technicznych aspektach rozwiązania. Współpracuje z biznesem na strategicznym poziomie, dlatego ważna jest u niego znajomość dziedziny biznesowej.

Analityk Procesowy

Jest specjalistą, który skupia swoje działania na analizowaniu, optymalizowaniu i modelowaniu procesów biznesowych. Przydatna w jego pracy jest wiedza z zakresu Lean management, Kaizen, Six Sigma, czyli koncepcji wspierających bardziej efektywne zarządzanie przedsiębiorstwem oraz znajomość narzędzi i metod modelowania procesów np. BPMN.

Analityk Systemowy

Związany jest przede wszystkim ze światem technologii. Potrzeby biznesowe przekłada na bardziej szczegółowe wymagania techniczne. Skupia się również na tym, w jaki sposób dana funkcjonalność będzie zaimplementowana. Dużo współpracuje z zespołem deweloperskim, dlatego przydatna jest u niego wiedza z zakresu wytwarzania oprogramowania. 

W praktyce jednak widzę, że w wielu projektach IT bardzo trudno jest rozdzielić te role, dlatego zapewne powstały stanowiska, które łączą różne kompetencje jak np. analityk biznesowo-systemowy czy analityk biznesowy IT.

To, jakie kompetencje i w jakiej proporcji będą przydatne, zdeterminuje sam projekt, w którym analityk będzie pracował. Często ścieżka rozwoju analityka rozpoczyna się od analizy systemowej, a w miarę doświadczenia rozszerza również na analizę biznesową (w aspekcie strategicznym). Niejednokrotnie na Analityka Biznesowego przebranżawiają się eksperci z danej dziedziny biznesowej.

Więcej w temacie ról, narzędzi oraz obowiązków analityka możecie przeczytać w jednym z naszych poprzednich artykułów: Analityk, czyli kto? Rola, narzędzia, metody pracy.

Specjaliści od przetwarzania danych

Analityka biznesowa (ang. Business Intelligence), mimo iż nazwa łudząco podobna jest do analizy biznesowej, to inna dziedzina. Koncentruje się na przetwarzaniu i przekształcaniu danych w informacje, które są cennym zasobem podczas podejmowania strategicznych decyzji biznesowych. Stanowiska w tej grupie to m.in. Analityk Danych, Analityk Business Intelligence oraz Analityk Customer Intelligence. Analitycy w tej grupie zajmują się m.in. eksploracją danych (ang. data mining), modelowaniem statystycznym, raportowaniem i wizualizacją danych. Istotna zatem jest u nich wiedza z matematyki, statystyki oraz ekonometrii. 

Analityk Danych

Gromadzi, przetwarza, strukturyzuje i analizuje dane. Wyszukuje trendy i wzorce, a następnie przekształca dane w informacje wspierające podejmowanie różnego rodzaju decyzji w przedsiębiorstwie. Zakres i rodzaj analiz jakie wykonuje zdeterminowany jest przez projekt bądź organizację, w której pracuje. Podobnie będzie z narzędziami, które wykorzystuje w codziennej pracy – zaczynając od najprostszych do najbardziej zaawansowanych, np. Excel, SPSS, Oracle, SAS.    

 Analityk Business Intelligence

W swojej pracy skupia się na analizowaniu, raportowaniu i wizualizacji danych. Przydatna u niego jest wiedza z zakresu hurtowni danych oraz programowania bazodanowego np. SQL. Z racji tego, że jednym z głównym obowiązków Analityka BI jest tworzenie raportów i dashboardów niezbędna jest znajomość narzędzi do wizualizacji danych np. Power BI, SAS Visual Analytics, Tableau.  

Analityk Customer Intelligence

Zajmuje się analityką zorientowaną wokół klienta. Buduje modele segmentacyjne, analizuje zachowania klientów w procesie zakupowym oraz szuka insightów konsumenckich (prawdziwych potrzeb klientów). Dodatkowo wspiera kampanie marketingu bezpośredniego, m.in. poprzez odpowiedni dobór grup docelowych. Wszystkie te działania mają na celu wsparcie budowania efektywnej relacji z klientem. Specjalista z tego obszaru posiada wiedzę z zakresu statystyki, ekonometrii i narzędzi analitycznych np. SAS, Oracle oraz programowania np. R, SQL, 4GL.  

W Analityce danych podobnie jak w analizie biznesowej nie ma jednej szablonowej ścieżki kariery. Oczywiście możemy spotkać standardowy podział na młodszych i starszych analityków itp., jednak dobór technologii, narzędzia i specjalizacja zależą od projektu oraz organizacji, w której pracuje analityk.Z własnego doświadczenia widzę, że duża dynamika oraz różnorodność w obszarach i narzędziach występuje w firmach konsultingowych. W zasadzie każdy projekt niesie za sobą nowe elementy (inne narzędzia, technologie, obszar biznesowy czy specjalizacja w obrębie analityki). Jeden projekt może wymagać biegłości w wizualizacji danych a drugi skupiać się na raportowaniu i niezbędna jest wtedy np. wiedza z zakresu hurtowni danych i programowania w SQL. 

Rola analityka w firmie. Podsumowanie

Jak zapewne się domyślacie, to nie wszystkie stanowiska w obszarze analizy, jakie możemy spotkać na rynku! Powstawanie nowych specjalizacji jest równie dynamiczne, jak dynamiczny jest biznes. Jak zatem się w tym nie pogubić? Być może dobrym pomysłem będzie nieskupianie się tylko na nazwach stanowisk, a bardziej uważna analiza zakresu obowiązków i wymagań opisanych np. w ofercie pracy.